Amaç: Bu çalışmada İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı’nda izlenen HIV ile infekte hastalarda, eşlik eden hastalıkların, antiretroviral tedavi (ART) değişikliklerinin ve ilaç yan etkilerinin incelenmesi amaçlandı.

Yöntemler: Bu çalışma retrospektif bir kohort çalışması olarak tasarlandı. Polikliniğimize 2002-2018 yılları arasında başvuran HIV ile infekte hastaların dosyaları incelendi. Dosyaları incelenen hastalar arasında 18 yaşından büyük, HIV/AIDS tanısı ELISA ve Western Blot testi ile doğrulanmış, izlemine 6 aydan uzun süre ara verilmemiş ve en az 6 aydır ART kullanan 210 hasta çalışma kapsamına alındı. Hastaların demografik ve klinik özellikleri, laboratuvar sonuçları, başlangıçtaki ART rejimi ve saptanan yan etkileri, ART değiştirme nedenleri ve sonrasında başlanan ART rejimi kaydedildi.

Bulgular: 210 hastanın 165 (%78.5)’i erkek, 45 (%21.4)’i kadındı. Hastaların ortalama yaşı 40.4±12.373 idi. Hastaların 152 (%72.4)’sinde heteroseksüel ilişki saptandı; 39 (%18.6)’u erkeklerle seks yapan erkeklerdi. Hastaların izlendikleri sırada eşlik eden hastalıkları, 42 (%20)’sinde hiperlipidemi, 22 (%10.4)’sinde hipertansiyon, 13 (%6.1) ’ünde kardiyovasküler hastalık, 12 (%5.7)’sinde tip 2 diabetes mellitus, 9 (%4.2)’unda renal fonksiyon bozukluğu, 8 (%3.8)’inde osteopeni/osteoporoz saptandı. İlk basamak tedavide en sık kullanılan ilk iki rejim sırasıyla tenofovir disoproksil fumarat/emtrisitabin + lopinavir/ritonavir ve tenofovir disoproksil fumarat/emtrisitabin + elvitegravir/kobisistat iken, ikinci basamak tedavide iki rejimin sırasının yer değiştirdiği görüldü. 71 (%33.8) hastada başlanan tedavide değişiklik yapıldığı saptandı. Tedaviyi değiştirmenin ilk iki sıradaki nedenleri, 22 (%30.9) hastada intolerans/toksisite ve 19 (%26.7) hastada rejimin basitleştirilmesiydi. ART sonrasında hastalarda gelişen hastalıkların sıklığı 5 (%2.3) diabetes mellitus, 4 (%1.9) renal hastalık, 5 (%2.3) kardiyovasküler olay, 4 (% 1.9) osteopeni ve 4 (%1.9) osteoporoz şeklindeydi.

Sonuçlar: HIV infeksiyonu ART ile kontrol altına alınmakta ve yaşam beklentisi uzamaktadır. Tedaviye başlarken hastalar metabolik risk faktörleri açısından dikkatle değerlendirilmeli ve tedavi rejimi bu durumlar göz önünde bulundurularak seçilmelidir. Hiperlipidemi, diabetes mellitus, kardiyovasküler hastalıklar, metabolik kemik bozuklukları, osteopeni ve osteoporoz gibi durumlar tedavi sırasında da ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle hastalar olası yan etkiler açısından yakından izlenmeli, ilgili uzmanlık dallarıyla işbirliği yapılmalı ve gerektiğinde ART değişikliği yapılmalıdır.

Klimik Dergisi 2020; 33(3): 241-7.

Cite this article as: Evlice O, Başaran S, Şimşek-Yavuz S, et al. [Comorbidities, antiretroviral therapy switches, and drug side-effects among HIV-infected patients]. Klimik Derg. 2020; 33(3): 241-7. Turkish.